اگرچه
احساس خستگی در بعضی مواقع به‌دلیل كار زیاد یا كم‌خوابی در انسان بروز
پیدا می‌كند اما گاهی هم یكی از مهم‌ترین علائم ابتلا به بعضی از
بیماری‌های خطرناك است.
البته باید توجه داشت كه احساس خستگی به‌خودی
خود یك بیماری نیست ولی می‌تواند یكی از علائم مهم ابتلا به بیماری باشد.
ما سعی می‌كنیم در ادامه با استفاده از تجربیات بهترین كارشناسان و پزشكان،
مهم‌ترین بیماری‌هایی را كه عامل به‌وجود آمدن خستگی هستند به شما معرفی
كنیم.
اگر
خستگی همراه با ضعف و تنگی نفس است
علائم دیگر: ورم كردن قوزك پا،
شكم و رگ گردن، درد سینه بعد از خوردن غذای سنگین یا ورزش كردن.
این
علائم در كنار یكدیگر نشانه آن است كه عملكرد عضلات قلب دچار اختلال شده
است كه در اصطلاح پزشكی آن را «كاردیومیوپاتی» می‌نامند. در این بیماری
دیواره‌های قلب به‌خصوص در سمت چپ كه مسئولیت اصلی پمپاژ خون را به‌عهده
دارد ضخیم می‌شود و در نتیجه قلب نمی‌تواند مانند گذشته خون را به داخل بدن
بفرستد. به این ترتیب اكسیژن كمتری به بافت‌های بدن می‌رسد كه این موضوع
خود را با خستگی و درد در ناحیه قفسه سینه نشان میدهد.
درمان: استفاده
از داروهایی كه از آنها با عنوان بازدارنده یاد می‌شود می‌تواند علائم این
بیماری را بهبود دهد. این داروها باعث گشادتر شدن رگ‌های خونی شده و به
این ترتیب جریان خون راحت‌تر از قبل به دیگر اعضای بدن فرستاده می‌شود.
اگر گیج هستید و چشمان‌تان تار
می‌بیند
علائم دیگر: خشك شدن دهان، اسهال یا یبوست.
بسیاری از
مردم تصور می‌كنند آلرژی‌ها مانند حساسیت‌های فصلی عامل اصلی خستگی‌ها
هستند اما در اصل عامل اصلی بروز این حالت در بیماران مصرف داروهای
آنتی‌هیستامین است. این داروها تاثیر زیادی روی گیرنده‌های مغز دارند و
می‌توانند مدت زیادی شما را در حالت خواب‌آلودگی قرار دهند.
دقیقا
به همین دلیل است كه دانش‌آموزان در روزهایی كه امتحان دارند نباید از این
داروها استفاده كنند، زیرا سطح هوشیاری آنها بسیار پایین می‌آید.
در
سال 2007 تحقیقاتی انجام شد كه نشان داد، نزدیك به سه چهارم از كودكانی
كه به‌دلیل ابتلا به حساسیت‌های فصلی از داروهایی مانند آنتی‌هیستامین
استفاده می‌كنند باید منتظر كاهش نمرات امتحانی خود باشند.
درمان:
نمونه‌های قدیمی‌تر آنتی‌هیستامین مانند پیریتون، كه در درمان آلرژی‌ها
تاثیر زیادی هم دارند، بیشتر از انواع دیگر باعث بروز احساس خستگی در
بیماران می‌شوند. اگر شما هم مجبور به استفاده از این داروها هستید، شاید
بتوانید از انواع جدید‌تر با نام‌های زیرتك یا كلاریتین استفاده كنید.
اگر خستگی با درد مفاصل همراه
است
علائم
دیگر: ریزش موی سر و بدن، كاهش تراكم استخوانی، كاهش میل جنسی و
توانایی نداشتن در تمركز كردن.
در مردان این حالت ممكن است در اثر
كاهش میزان هورمون تستوسترون به‌وجود بیاید. در این مواقع نه تنها بعد از
انجام هر گونه فعالیت فیزیكی احساس خستگی می‌كنند بلكه بعد از مدتی حجم
عضلانی بدن آنها نیز كاهش پیدا می‌كند.
تقریبا نیم درصد مردان جهان
به این حالت دچار می‌شود اما هنوز دلیل اصلی آن كشف نشده است. شاید عوامل
ژنتیك در این میان نقش داشته باشند.
درمان: اگرچه درمان علت اصلی این حالت تقریبا غیرممكن است
اما شاید بتوان با هورمون‌درمانی و استفاده از تستوسترون علائم این بیماری
را كاهش داده و قدرت از دست رفته عضلات را برگرداند.
اگر
بعد از انجام ساده‌ترین كارها هم خسته می‌شوید
علائم دیگر:
افزایش احساس ضعف بعد از گذشت زمان، تشنگی و ادرار بیش‌ازحد، دیرتر خوب شدن
زخم‌ها و جراحات، بی‌حسی و سوزن‌سوزن‌شدن در دست‌ها و پاها. اگر شما هم
این علائم را در بدن خود دارید، با احتمال بسیار بالا مبتلا به بیماری
دیابت هستید. مهم‌ترین علت دچار شدن به دیابت، چاقی است و افزایش تعداد
افراد چاق در سراسر جهان خطر ابتلا به دیابت را نیز به‌طور وحشتناكی افزایش
داده است. افرادی كه غذاهای چرب می‌خورند و به اندازه كافی ورزش نمی‌كنند
پس از مدتی تناسب اندام خود را از دست می‌دهند. همین عامل سبب می‌شود آنها
برای انجام هر كاری بیش‌ازحد لازم تلاش كنند و زودتر احساس خستگی به سراغ
آنها بیاید. زمانی كه بدن نتواند به اندازه كافی هورمون انسولین تولید كند
یا به درستی از انسولین تولید شده استفاده نكند بیماری دیابت نوع 2 ظاهر
می‌شود. متاسفانه ماه‌ها و حتی سال‌ها طول می‌كشد تا علائم این بیماری ظاهر
شوند و به همین دلیل درصد زیادی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود
اطلاعی ندارند.
درمان: هدف اصلی در درمان بیماری دیابت ثابت نگهداشتن قند خون
در حد طبیعی و متعادل است تا فرد بیمار از عوارضی مانند كوری، آسیب رسیدن
به سیستم عصبی، قطع عضو و مانند آن در امان بماند. درمان این بیماری شامل
ورزش كردن، داشتن رژیم غذایی مناسب و در برخی موارد استفاده از داروها برای
پیشگیری از بالا رفتن قند خون است.
خستگی زنانه
علائم دیگر: تقریبا انجام
هرگونه فعالیت بدنی برای شما غیرممكن است. در زنان این حالت با دوره‌های
سیكل قاعدگی دشوارتر، تعریق شبانه، سوزش و درد در سینه، كاهش میل جنسی و
تغییرات خلق و خو همراه است.
مهم‌ترین عاملی كه ممكن است این علائم
را در فردی به‌وجود بیاورد فرا رسیدن دوره قبل از یائسگی است. این دوره
معمولا تا 5 سال قبل از رسیدن یك زن به یائسگی آغاز می‌شود و باید انتظار
آن را در سال‌های اولیه بعد از 50 سالگی داشت. در این دوره تخمدان كمتر از
حد معمول هورمون استروژن تولید می‌كند. استروژن میزان هورمون‌هایی مانند
آدرنالین را در خون كنترل می‌كند. زمانی كه تولید این هورمون‌ها به درستی
كنترل نشود، خستگی، ناامیدی و تنش‌های روحی در زنان ظاهر می‌شود. در دوره
قبل از یائسگی علائم دوره‌های سیكل قاعدگی هم سخت‌تر می‌شوند. دلیل اصلی
این موضوع كاهش میزان گلبول‌های قرمز در خون است كه به نوبه‌خود منجر به
كم‌خونی و در نهایت خستگی مفرط می‌شود. تعریق شبانه در طول شب هم یكی دیگر
از علائمی است كه معمولا در این دوره به سراغ زنان می‌آید و با ایجاد
اختلال در خواب آنها، به این خستگی در روز آینده دامن می‌زند.
درمان: ورزش
كردن نخستین قدم‌در بهبود علائم این بیماری است. سعی كنید هر شب در یك ساعت
مشخص به تختخواب بروید و صبح روز بعد هم در یك زمان مشخص از خواب بیدار
شوید. با این كار ساعت بیولوژیك بدن تنظیم می‌شود و بعد از مدتی خواب شما
منظم‌تر می‌شود. مشورت با پزشك متخصص زنان كمك زیادی به زنان برای پشت سر
گذاشتن راحت‌تر این دوره می‌كند.
وقتی
خستگی با تشنگی شدید همراه است
علائم دیگر: همواره دهان، چشم‌ها و
لب‌های‌تان خشك است. رنگ ادرار به‌صورت تیره در می‌آید و در هر بار تخلیه
فقط مقدار كمی آب از راه ادرار دفع می‌شود. این علائم گاهی اوقات با
سردردهای نامنظم هم همراه می‌شود.
در این مواقع در نخستین قدم به
فكر تعریق بیش از حد و از دست رفتن آب بدن بیفتید. بیش از 70 درصد از حجم
بدن ما را آب تشكیل داده است. زمانی كه آب بدن به كمتر از حد معینی می‌رسد،
سلول‌های ما به سرعت آب خود را از دست می‌دهند و عملكردشان ضعیف‌تر
می‌شود. در این مواقع حجم خون بدن هم كمتر می‌شود و قلب باید با شدت بیشتری
كار كند تا بتواند این خون را در بدن پمپاژ كند. نخستین علائم كاهش حجم آب
بدن ضعف و خستگی است. در مرحله بعد تشنگی شدید به سراغ فرد می‌آید و او
تمایل دارد تا حد ممكن آب بخورد.
درمان: بدن ما هر روز به 3 لیتر آب نیاز
دارد. این آب به راحتی با مصرف میوه‌ها، آبمیوه، چای، سوپ، غذا و سبزی‌های
مختلف تامین می‌شود. سعی كنید هر روز این نیاز طبیعی بدن را تامین كنید تا
به عوارض جانبی كمبود آب دچار نشوید.
خسته‌اید و سردتان است
علائم دیگر: با
این‌كه احساس خستگی می‌كنید اما شدت آن به حدی نیست كه نتوانید كار یا ورزش
كنید. رنگ پریدگی پوست، احساس سرما، نازك شدن مو و شكنندگی ناخن‌ها از
دیگر علائم هشدار‌دهنده هستند.
درصورتی كه تمام یا بخشی از این
علائم را دارید احتمالا دچار كم‌كاری غده تیروئید هستید. این غده كه درست
روبه‌روی گلوی شما قرار گرفته هورمون‌های تیروكسین و تری‌یدوتیرونین را
تولید می‌كند. در مجموع این 2 هورمون سرعت رشد و سوخت و ساز بدن را تنظیم
می‌كنند.
زمانی كه مقدار هورمون‌های تولید شده توسط غده تیروئید در
بدن كاهش پیدا كند، سوخت و ساز بدن شما كمتر می‌شود و به همین دلیل ممكن
است شما احساس خستگی كنید. این بیماری تقریبا یك پنجم مردم را تحت‌تاثیر
قرار میدهد كه اكثریت آنها را هم خانم‌ها تشكیل می‌دهند. پزشكان معتقدند،
كم‌كاری تیروئید به‌خصوص هنگام یائسگی بسیار بیشتر به چشم می‌خورد.
درمان: تشخیص
بیماری تیروئید در درجه اول با استفاده از آزمایش خون و بررسی میزان
هورمون‌های بدن انجام می‌شود. در بسیاری از موارد می‌توان با درمان‌های
دارویی، كمبود هورمون‌های بدن را به آسانی تامین كرد.
اگر در آخر شب خستگی به سراغ
شما می‌آید
علائم دیگر: معمولا افرادی كه به این حالت دچار هستند بعد
از پشت سر گذاشتن یك روز كاری، دیگر انرژی برای انجام هیچ كار دیگری را
ندارند. در بعضی موارد علائم دیگری مانند اسهال، استفراغ، حالت تهوع و
دردهای شكمی هم همراه این حالت هستند. صدها هزار نفر مبتلا به یك بیماری به
نام «سلیاك» هستند اما از آن اطلاعی ندارند. این بیماری در اثر مصرف یك
نوع پروتئین به نام گلوتن به‌وجود می‌آید كه در گندم وجود دارد و به این
ترتیب بعد از خوردن غذاهایی مانند نان، پاستا، پیتزا، كیك و كلوچه این نوع
خستگی در آنها ظاهر می‌شود. در افراد مبتلا، این بیماری سبب می‌شود تا
سیستم ایمنی بدن انسان به بافت‌های معده حمله كند. به این ترتیب مواد مغذی
جذب بدن نمی‌شوند و بعد از مدتی فرد دچار خستگی، كم‌خونی و پوكی استخوان
می‌شود.
درمان:
با مراجعه به یك پزشك متخصص تغذیه می‌توان رژیم خاصی را دریافت كرد كه تا
حد امكان از وارد شدن گلوتن به بدن جلوگیری‌كند. در عین حال مواد مغذی و
مورد نیاز بدن هم تامین شده تا از ظاهر شدن احساس ضعف و خستگی پیشگیری
شود.
وقتی
هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون خواب‌تان می‌برد
علائم دیگر: در
طول روز حس می‌كنید بدن‌تان به‌تدریج در حال تحلیل رفتن است و نمی‌توانید
روی ساده‌ترین كارها تمركز كنید. هر زمان كه فعالیت بدنی ندارید، برای مثال
تلویزیون تماشا می‌كنید یا كتاب می‌خوانید به خواب می‌روید. بعد از بیدار
شدن هم احساس خشكی یا گلودرد و سردرد می‌كنید.
تمام این علائم
نشان‌دهنده این است كه شما مبتلا به وقفه‌های تنفسی در هنگام خواب هستید.
در این حالت عضلات و بافت‌های نرم گلو راه تنفسی شما را می‌بندند و برای
مدت چند ثانیه تنفس شما به‌طور كامل قطع می‌شود. در بعضی از انسان‌ها این
حالت ممكن است تا ده‌ها بار در طول شب اتفاق بیفتد اما خود بیمار در بسیاری
از موارد متوجه آن نمی‌شود. تقریبا 4 درصد از مردان و 2 درصد از زنان
میانسال به این بیماری دچار هستند. وقفه‌های تنفسی به‌شدت روی كیفیت خواب
تاثیر می‌گذارند و مانع از تجدید قوا هنگام خواب می‌شوند. اگر این بیماری
درمان نشود، در دراز مدت خطر ابتلا به فشار خون بالا و افسردگی هم به وجود
می‌آید.
درمان:
با كاهش وزن و ترك كردن سیگار می‌توان به باز نگهداشتن مسیر تنفسی
هنگام خواب كمك كرد. درصورتی كه علائم این بیماری شدید باشد حتما باید با
یك پزشك متخصص مشورت كرد. در بعضی موارد فرد مبتلا باید هنگام خواب ماسك
اكسیژن استفاده كند. در بیماران دیگر هم با انجام جراحی می‌توان برای همیشه
از وقفه‌های تنفسی هنگام خواب رهایی پیدا كرد.